Interactief

Ze hadden een druk weekje achter de rug.
Joop en Mies
Smeets dus.
Gewapend met een forse jetlag, net terug uit de States.
Te laat om op tijd aan te schuiven voor ‘Wedstrijdje’, de maandelijkse satirische kraker in deMess op de zondagmiddag.
Jan J Pieterse, Johan Hoogeboom met ditmaal als topgast good old Ivo de Wijs.
Wedstrijdje was al een half uur in al z’n vrijmoedige vrolijkheid op streek toen ons voormalige liberale gemeenteraadslid en gelouterd nautisch specialist Joop (hij wil niets liever dan de Naardense grachten in directe verbinding stellen met de wereldzeeën) met eega arriveerde.
Alleen op de wat minder courante eerste rij was nog plaats.
Na een indrukwekkende Spaziergang door de volle zaal waarvoor de voorstelling gewoon gedurende een paar minuten plat gelegd werd, belandden ze in volle glorie in de Koninklijke loge.
Het kón allemaal binnen de ongedwongen huiskamersfeer die Wedstrijdje zo kenmerkt.
Reden voor de optredende artiesten, die toch al niet vies zijn van het nodige improvisatiewerk, om uitgebreid met het Naardense echtpaar aan de haal te gaan.
Joop was niet alleen te laat maar bleek ook de nodige poëzie voor ons in petto te hebben.
Z’n finest moment greep hij na de pauze, het interactieve deel van het programma, toen hij uit de losse pols enkele hoogstandjes uit onze literaire geschiedenis ten beste gaf. En het is dat z’n immer bescheiden Mies op een gegeven moment op de rem trapte (‘Nou is het wel mooi geweest Joop’) anders had ie het goedlachse publiek ongetwijfeld getrakteerd op het volledige oeuvre van Vondel, Staring, Bloem en Paul van Ostaijen.
Voor puntdichter Jan J Pieterse die met dit soort intermezzo’s opperbest raad weet, reden om te wapperen met een lucratief meerjarencontract voor het Wedstrijdje-team:
‘Heb je volgende week vrijdag wat te doen Joop?’

Marktstraat kan écht niet meer

Ons verrekte koloniale verleden speelt weer lekker op. De bordjes worden verhangen. De slavendrijvers Jan Pietersz Coen, Witte de With, Michiel de Ruijter en consorten liggen hevig onder vuur. Een tunnel (ondergronds weliswaar) die geassocieerd wordt met een VOC gouverneur-generaal die ooit verantwoordelijk  was voor het uitmoorden van de Indonesische Banda-eilanden kunnen we nog wel behappen. Maar als je elke dag door de poort van een gelijknamige basisschool moet, wordt het kennelijk onverdraaglijk.
Vanaf nu gaan we de puntjes op de i zetten.
Wellicht moet Ridder Marco, aan wie al jaren een dubieus luchtje hangt, z’n militaire Willemsorde inleveren omdat ie niet al te fris aan de gang is geweest in Afghanistan.
Het zijn peanuts vergeleken bij de manier waarop we ooit overzee huisgehouden hebben.
Een kwestie van appels en peren.

 

 

Intussen zitten we ook in Naarden met de handen in het haar.
Kan Marktstraat eigenlijk nog wel als naam voor onze belangrijkste vestingstedelijke verkeersader?
Het wordt tijd om een punt te zetten achter die vermaledijde marktwerking in de zorg.
We moeten ophouden te doen alsof concurrentie leidt tot betere zorg. Het is een liberaal dogma dat alleen maar leidt tot onnodig hoge reserves bij zorgverzekeraars en zorgaanbieders. Geld waarvoor burgers geen zorg krijgen. Het systeem prikkelt zorgaanbieders tot meer behandelingen en diagnoses dan strikt noodzakelijk is.
Een failliet systeem.
En daar willen we niet dagelijks aan herinnerd worden.

Partieel geheugenverlies

Bij de slotmanifestatie van het indrukwekkende Benefietgala ‘Geef deMess Cultureel Kapitaal’ in SPANT! Bussum, sloop er wat mij betreft toch weer dat verrekte twijfelmomentje in.
De totale euforie die zich van het theater meester maakte ten spijt.
Tekst kwijt.
En het ging toch waarachtig om slechts zeven woorden.

Nou heb ik over het algemeen (nog) weinig reden tot klagen over m’n geheugen.
De psalmversjes die wij op de gristullukke lagere school op maandagochtend om de beurt moesten opdreunen (voor een cijfer: één hapering een 9, twee keer mis betekende een 8, en was je drie keer de weg kwijt dan moest je ’s middags nablijven) zou ik voor het merendeel nog rimpelloos kunnen produceren. Op de HBS werden we geacht regelmatig een gedicht (uit het hoofd) voor te dragen. Ik heb er 55 jaar na dato nog een stuk of tien op m’n harde schijf staan. Inclusief de volledige 28 rampzalige regels van de Rey van Engelen uit Vondels Lucifer waarmee ik later in m’n studententijd met een forse slok op, te pas en te onpas, in een zwaar doorgesnoven gezelschap goeie sier maakte.
Mijn compleet grijs gedraaide LP’s van Toon Hermans hebben er voor gezorgd dat ik als 14-jarige zijn volledige shows, inclusief adempauzes (in het subtiele zwijgen was Toon een ware meester) tussen de schuifdeuren van mijn ouderlijk huis, vermoedelijk tot vervelens toe, ten beste gaf.
Toen ik ooit als knaapje ter gelegenheid van een knie-operatie in het Bussumse Majella ziekenhuis verzeilde heb ik er op kerstavond voor een gehoor van drie bij elkaar geveegde zalen (en in die tijd stelde zo’n zaal numeriek nog wat voor) een volledige voorstelling van bij elkaar geluld.
En ook bij de sectievergaderingen Nederlands op de Naardense scholengemeenschap Godelinde had ik vet profijt van dat selectieve geheugen. Die bijeenkomsten, beurtelings bij een van de collega’s thuis, eindigden onveranderlijk in wat je tegenwoordig een Sing Along noemt. Samen met collega cabaretier/ tekstschrijver en later radiomaker bij de TROS Sietze Dolstra joegen we de plaatselijke neerlandici tot in de kleine uurtjes keer op keer meedogenloos door een gevarieerd cabaretrepertoire.
Toon was (toen nog) onze favoriet.
En geef me de eerste regel van een conference van Wim Sonneveld en ik maak ‘m af waar je bij staat.
Met m’n eigen teksten had ik later stukken meer moeite. Maar dat kwam omdat die per voorstelling nogal ingrijpend veranderden. Dat krijg je met cabaret op maat. Wij speelden altijd premières.

Terug naar die Benefiet.
Met alle optredende artiesten op het toneel kwam het tot een ware apotheose via de massaal meegezongen evergreen van Ramses Shaffy:
Zing vecht huil bid lach werk en bewonder.
Hoe het komt? Geen idee.
Ik krijg ze nog altijd niet in de goeie volgorde uit m’n bek.

Kraai

Om m’n door de fusie te grabbel gegooide Naardense identiteit te bevestigen scroll ik dagelijks door de Facebooksite Naardenezen. Veel historisch materiaal. Om je vingers bij af te likken. Al moet ik er meteen bij zeggen: als sommige plaatjes voor de honderdste keer langswapperen, komt de sleet er wel enigszins op.
Een schaamteloos chauvinistisch bolwerkje ook. De prachtig opgekalefaterde vesting is sommigen die hardnekkig zweren bij de ouwe meuk van weleer een doorn in het oog. Voor veel mensen heeft nostalgie de functie grip te krijgen op het huidige leven. Op Naardenezen lijkt de onstilbare hang naar tijden dat het hier een ouwe maar wél overzichtelijke troep was, te overheersen. Onze kerktoren is daarbij een anker in barre tijden. Iedere landschappelijke vereeuwiging  van de Minaret van Marlo, hoe dramatisch soms ook scherp gesteld,  mag rekenen op massale bijval. Dondert niet of de horizon scheef staat. Complete familiealbums worden apetrots binnenstebuiten gekeerd. Spruitjesgeur.

2016 was het jaar van Cas de Bruijn. Een hype. Hij zal het vanaf z’n roze wolk allemaal tevreden gadeslaan. Net als Pouwtje van de snoep. Dit jaar steelt de Kraai de show. Niet het live and kicking exemplaar dat nog steeds een kolerezooi maakt van de laatste vuilniszakken langs de stoeprand. Nee de Naardenees anno 2017 komt geheel aan z’n gerief met de uit plastic opgetrokken artificiële versie. Kan het kitscheriger?

Voor buurman Herman wil ik een uitzondering maken. Een nijver stukje huisvlijt, die windwijzer met de hier alom geadoreerde gevederde vriend. Zojuist bevestigd aan het eind van z’n waslijn. Geeft een extra dimensie aan de schier eindeloze optocht onderbroeken op maandag.

Jeugdlid

Het was me het weekje wel.
Na dertig jaar maar weer eens deelgenomen aan de kampioenschappen van m’n Naardense tennisclubje.
Met Jan.
Herendubbel 65+
Zeg maar de ouwelullenafdeling.
Niet bepaald een booming categorie die tot de verbeelding spreekt.
Bescheiden vintage-potjes in de periferie van professioneel ogende dertigers en veertigers die de ballen aanzienlijk beter weten te raken dan wij in onze toptijd, ruim drie decennia geleden.
Inclusief die sneue high fives in de dubbel na iedere geslaagde rally.
Tennis is toch een beetje een kleffe contactsport geworden.
In onze sector Grijze Plaag zijn het niet de tenniskwaliteiten die de doorslag geven. Het komt aan op levenservaring. En die hadden we. Een week lang sleepten we onze 150 zwaar doorleefde jaren over het gemalen baksteen richting de apotheose op zondag.
Met afstand de mooiste dag van m’n leven. Dat mag duidelijk zijn.
Godzijdank geen beker.
Niets lelijker dan sporttrofeeën.
Onlangs nog een verhuisdoos met dat soort prullaria in de container van het Afvalscheidingsstation in Bussum geflikkerd.
Met een cadeaubon van het Filmhuis Bussum is m’n cluppie anno 2017 goed bezig.

Zou het komen door dit eclatante succes?
Of was het toch onze jeugdige uitstraling?
Ik weet het niet.
Maar op de website van TV Naarden word ik prompt schaamteloos uitgenodigd voor een volgend mega evenement.
NB: Let ook even op de flexibele aanvangstijd.

Beste Frans
Op maandagavond 17 juli a.s. organiseert het Jeugdbestuur van TV Naarden een tennistoernooi voor middelbare scholieren. Wij vragen jullie als jeugdleden van TVN om één of twee sportieve en gezellige introducés mee te nemen.
Aanvang: 19.00 uur tot 23.00

Mag het misschien een onsje minder?

Dat er ’s avonds gedurende een uurtje of wat een paar uitgekiende spotjes op de Naardense Utrechtse Poort, het stadhuis en de Grote Kerk staan, is alleszins begrijpelijk. Monumenten waar we trots op zijn verdienen een feeërieke verlichting. Over de functionaliteit daarvan zal de grootste milieufreak amper twisten. Een onverbiddelijke tijdklok waakt over verspilling.
De betonnen stalinistische gemeentebunker aan de Brinklaan waarvan de peperdure verbouwing al aardig begint te vlotten is nou niet bepaald een sieraad waar ons fusiehart sneller van gaat kloppen. Waarom de lampjes daar ’s nachts nog steeds blijven branden, is velen een raadsel. De  lokalen van Hart voor BNM stelden er met een wakker oog voor duurzaamheid herhaaldelijk vragen over aan het College.
Tot nu toe zonder effect.
Of worden er in de nachtelijke uurtjes samen met de grootgrutter snode plannen gesmeed om dwars tegen alle volksraadplegingen en collegebesluiten in de verhuizing naar het Scapinoterrein er alsnog door te jassen?
Appie let toch zo op de kleintjes?

Vrij

De enige zekerheid die de mens heeft is dat ie zekerder wordt naarmate z’n behoefte aan zekerheden afneemt.
In een tijdsgewricht waarin onze zekerheden zwaar onder druk staan toch altijd weer een geruststellende gedachte dat de Kruiskerk bij de buren in het bevindelijke Huizen er met z’n onelinertjes  de moed behoorlijk in weet te houden.
Zo te zien is het er elke dag raak.
En hemelsbreed slechts op een steenworp afstand van het verdorven Naarden waar het monumentale historische godshuis een maand lang vergeven is van een tsunami aan profane foto’s.
Die gereformeerden hebben er in de loop van de geschiedenis een smakelijk gezelschapsspelletje van gemaakt. Om de haverklap scheidde zich een tot op het bot verontwaardigd clubje af. Wereldschokkende dilemma’s of de slang nou wel of niet gesproken had. Of de betekenis van de doop. Het liep ze daarnaast redelijk dun door de broek bij de invloed van occulte zaken waar menige synodale hoogvlieger regelmatig slapeloze nachten van had.
Vrijgemaakt van die verrekte satan ziet het leven er al gauw een stuk leuker uit.
Ook op 5 mei.

Secularisatie in Naarden

Toch sneu voor m’n opa zaliger Frans Kroeze dat Concordia van de r.k. Militairen Vereeniging voor hem omstreeks 1914 vermoedelijk geen haalbare zaak was.
Opa was als onderofficier gelegerd in Naarden. En behoorlijk Nederlands Hervormd. De bokken en de geiten werden, zeker in die tijd, zorgvuldig gescheiden. Het is voor hem te hopen dat er in de vesting een calvinistisch equivalent voorhanden was.
In mijn eigen diensttijd, eind jaren ’60, in ieder geval wel.
Hoewel, de klad kwam er al aardig in.
Wij hadden voor onze geestelijke verzorging de keus tussen het PMT (protestants militair tehuis) en het KMT (katholiek militair tehuis). De humanistische zielenherder scharrelde daar zo’n beetje tussendoor. Gezien mijn opvoeding was ik rücksichtslos ingedeeld bij de protestanten (ik ben nota bene in m’n jeugd nog met een collectebus voor het PMT de straat op gestuurd).
Je zorgde er natuurlijk wel voor je portie geestelijke verzorging mee te pikken. Want in die uurtjes was je vrijgesteld van uiterst gewichtige militaire taken. Ik ging (toen al) voor de humanist die zetelde in het KMT, waar bovendien het biljart stukken beter liep.
En dat telt als je opgaat voor je nummer.

Concordia (de godin van de eendracht) Naarden dus.
Hemelsbreed vijftig meter van mijn huidige vestingwoning.
Op mijn bridgeclubje beoefende ik er ooit het spel van de duivel.
Jarenlang huisde de goddeloze Catherine Keyl er.
Het zijn barre tijden.

Over verzinsels en zoenoffers

Naarden is een maand lang in de ban van het Fotofestival.
Aan aansprekende evenementen in onze vestingstad geen gebrek.
In feite scheelde het maar een haartje  of we hadden die andere fraaie plaatselijke traditie van vorige maand op onze buik kunnen schrijven.
Niet zo leuk voor  al die hotemetoten die zich jaarlijks likkebaardend op Goede Vrijdag in de tempel van Marlo Reeders laten ophokken.
Ze hadden naar ander vertier moeten uitkijken.
Erbarme dich.
De Matthäuspassion dus.
Een reconstructie.

Met de kruisiging, de (als je je  het probeert voor te stellen nogal onsmakelijke) wederopstanding en Hemelvaartsdag achter de kiezen en de zo mogelijk nog onbegrijpelijkere uitstorting van de Heilige Geest voor de deur, de hoogste tijd om eens wat spitwerk te doen bij de eigentijdse experts.

Afijn, om een lang verhaal kort te maken, beperken we ons tot de hoofdzaken:
De evangelisten in het Nieuwe Testament, Matthäus Marcus Lucas en Johannes, hebben er (in tegenstelling tot de veel betrouwbaardere Paulus) een potje van gemaakt.
Zeventig jaar na Chr. opgeschreven.
In het Grieks, terwijl Aramees de voertaal was.
Had er iemand genotuleerd?
De discipelen?
Maar die waren beslist geen toonbeeld van geletterdheid.
Vooral Johannes maakte het bont. Voor zijn pennenvruchten zouden roddelperiodiekjes anno 2017 als Story en Privé hun neus ophalen. Historisch gezien zijn de evangelisten volslagen onbetrouwbaar. Met een hele dikke duim. Het adagium ‘beter goed gejat dan slecht geschreven’ kan in de prullenbak. Stilistisch broddelwerk. En er is onderling heel wat afgejat.
De kruisiging van de rebel Jezus zal dan wel kloppen.
Maar verder: een verzonnen, smakelijk verhaal op basis van wat in het Oude testament bij de Psalmen en de Profeten voorspeld was.
Gehistoriseerde profetie.

Barabbas of Jezus?
Een willekeurig groepje voorbijgangers wordt door Pilatus voor  de keuze gesteld om Jezus dan wel Barabbas los te laten? Hedendaagse historici hebben de grootste twijfels over de geloofwaardigheid van dit verhaal. Het meest ongeloofwaardige is dat een Romeinse landvoogd, onaantastbaar zetelend in de onneembare burcht Antonia en omringd door karrenvrachten soldaten niet gewoon op eigen gezag een aangeklaagde  zou durven veroordelen of vrijlaten.
Het beeld van  milde, toegeeflijke Pilatus voor een schreeuwende menigte staat haaks op wat we over hem weten: een specialist in het hardhandig bestrijden van onlusten.
En die mag z’n handen in onschuld wassen?

Stel je voor dat dat samengeraapte zooitje voor de vrijlating van Jezus had gekozen?
Dan was de kruisiging niet doorgegaan.
En was van dat grote Zoenoffer (en dus onze verlossing) al helemaal niks terechtgekomen.
Dan had de mensheid vierkant achter het heil gegrepen.
En Naarden achter z’n Matthäus.

Bronnen:
S.G.F. Brandon: The trial of Jesus of Nazareth
John Dominic Crossan: Jesus. A revolutionary Biography
John Dominis Crossan: Who killed Jesus?
Charles Vergeer: Een nameloze. Jezus de Nazarener
Maarten ’t Hart: De bril van God

Godzijdank

Dat kleurige flyertje van hem viel al een keer of wat op de mat van mijn vestingwoning. En aangezien ik wat te vieren had (nee, aan verjaardagen doe ik niet) dus maar even buurten op  de Raadhuisstraat.
Jan Feenstra dus.

Voordat ik me te buiten zou gaan aan een woest dagje  op het Markermeer lagen er namelijk een paar mogelijke drempels die wel even geslecht dienden te worden.
Hoe zat het eigenlijk met de groepsgrootte die Jan kan behappen?
Op m’n eigen pieremachochel die in jachthaven Muiderzand al weken kommervol ligt te wachten op de opening van het zeilseizoen kan ik er hooguit zes kwijt. Na zorgvuldige selectie was ik tot een uitgelezen gezelschap van  zo’n twintig man gekomen.
Jan adverteert voor groepen van twaalf.
Er viel over te onderhandelen. Twaalf blijkt gebaseerd op het aantal beschikbare slaapplaatsen. En als er iets is wat ik met dat zooitje ongeregeld van mij buitengaats  in ieder geval niet moet doen, dan is het wel slapen. Daar komt alleen maar gedonder van, heeft de geschiedenis ruimschoots bewezen. Slapen in zo’n ambiance met een schipper die z’n domicilie heeft in Divorced City is de goden verzoeken.
Toch?

En nu we het tóch over de goden hadden dan meteen maar even het tweede pijnpuntje.
De naam van de boot.
Eben Haëzer.
Met een streng reformatorische opvoeding achter de kiezen heb ik nog steeds sterke associaties met de aloude profeet Samuel.
‘De steen des Aanstoots’.
‘Tot hiertoe heeft de Heere Heere ons geholpen’.
Van die dingen.

De naam ook van een kerkgenootschap dat er prat op gaat dat iedereen in de hemel komt. Mochten we onverhoopt ter hoogte van het Paard van Marken schipbreuk lijden dan is die hemel wel zo ongeveer het laatste wat ik mijn overwegend agnostische gezelschap zou willen aandoen.
Als er ergens gevloekt wordt als een bootwerker, dan toch wel in de zeilbranche. Je hoeft bij een scherpe  ‘overstag’ maar één keer een fokkenschoot uit je poten te laten schieten of je krijgt van de schipper een liederlijk godsoordeel over je uitgestort.
Mocht Jan écht zo zuiver in de leer zijn dan wil ik geen steen des aanstoots voor hem vormen met mijn kompanen die verbaal van wanten weten. Daar zit geen woord ‘tale Kanaäns’ bij.
Hij wist me in alle opzichten gerust te stellen.
Van een Groninger tjalk uit 1901 verander je de naam niet meer.

Godskolere (..), wat was het koud op die 7 mei.
Daar viel voor Jan met z’n vlammetjes en kroketten  niet tegen op te frituren.